NA MEA E UIGA KI TE KOGA TENEI

Ko te hini muamua i te Peleni kikila mamao a Akoakoga a Tokelau mo te 2020-2025, ke olaola te gagana ma te aganuku Tokelau. Ko he tahi manatu taua na fau ai he kupega o te vateatea o te Gagana Tokelau, kae ke fakatele loa te atiakega o te gagana Tokelau e kui atu i te fakakitea gofie ki te lalolagi katoa mo te latou matamataga ma te latou fakalogologoga ki na lihohi Tokelau kua lolomia e te Mataeke of Akoakoga mo te Malo o Tokelau.

Ko na lilohi ma te kupega o te vateatea o te Gagana Tokelau na fakatupe mai i te fehoahoaniga a te Malo o Auhetalia (Australian Government, Department of Foreign Affairs and Trade) e kui mai i he maliliega ke galulue fakatahi ai ia Niu Hila ma Auhetalia mo Tokelau.

Aihea te taua ai

Ko te kupu ‘tūtia’ mai the fakakupuga “Tūtia te po ke ao” (ke iviivinaki au i te po ke pa ki te taeao) he fakanau e fai i na faiva o taulelea ki moana, e talohaga ai ke maua te malohi, te onohai, te fakamaoni, ma te iviivinaki ke pa ki te taeao.

Ko te tūtia pe ko te makeke i te kikilaga faka-Tokelau, e fakatuha ki te iviivinaki (perseverance) onohai, malohi (strength) ma te fakamaoni (steadfastness),na uiga lelei e talafeagai ke tautua ai ki kaiga pe ko ietahi tino.” (Kalolo, 2019)

Ko te gagana e hokotaga ma te fatufatuga o te makeke (resilience) i tamaiti ma fanau talavou. E fatu mai i te latou gagana ma o latou poto mahani o latou lagona e fakatauagia (values), na mea tau ata ma na tuhituhiga (arts and literature) na talitonuga, na manatunatuga, ma ietahi vaega e fofola ma tuku ifo ai, e tupulaga ki tupulaga. E faufaugia e o latou lagona pe ko ni itukaiga tino vehea ki latou. Ka iloa e ki latou to latou fakahinoaga e atili mafai ai ke kavea ma hitiheni e tutumau/makeke i ho he koga o te lalolagi.

Ko na peleni mamao mo te gagana ma te aganuku Tokelau e fakatauagia ai te gagana, ma te aganuku ma mafai ai ke faufaugia ke makekeke ia fanau akoga.

Puipuiga o na fakamatalaga totino

Ko te puipuiga tenei e fakailoa ai ki na tino e fakaaoga (te ‘kupega’) o te Gagana Tokelau i na
taimi e aoao ai ni fakamatalaga totino ma te fakaaogaga.

E he fakaaoga pe fakahalalau e ki matou ni fakamatalaga totino e kehe mai ma te fakailoaga kua tuku atu i te fakaaliga tenei.

Fakaaogaga o na fakamatalaga totino

E aoao e ki matou na fakamatalaga e patino ki a te koe mo te:

teuteuga, fuafuaga ma te fakaleleiga atili o te kupega o te vateatea tenei
tali atu ki ni o manatu fakaali.

Teuga ma te fakaheaiga o na fakamatalaga

Kafai na tuku mai ni fakamatalaga totino, e ve ko to igoa ma na fakamatalaga e fehokotaki atu ai, e malu puipuia i lalo o te Mataeke o Akoakoga a Tokelau ma e fakaheai kafai kua he manakomia.

E iei he taimi e fakaaoga ai e ni etahi tino e fakakonekalate e te mataeke, kafai e manakomia e ki latou, mo te faiga pe ko te fakaleleiga o a latou galuega i te kupega o te vateatea.

Ko na imeli e he fakalauiloa ki te lautele. Vagana e manakomia i lalo o te tulafono, e heai he avanoa e fakailoa ai e ki matou he igoa pe he imeli ma he tino, e aunoa ma he fakatagaga.

Ko na aia puipuia

Ko na aia e puipuia ai na lihohi uma i te kupega o te vateatea tenei e a te Malo o Tokelau, Mataeke o Akoakoga (vagana na vaega e fakamatea ko ni meatotino e a ni ietahi tino).